Od czasów najstarszych cywilizacji, ludzie wierzyli w istoty nadprzyrodzone, które mogą stanowić zagrożenie lub nam pomagać. Nie inaczej było z grupami zamieszkującymi dzisiejszą Skandynawię. Posiadali oni długą listę bogów, którzy kierowali losem ludzi oraz próbowali walczyć z własnym przeznaczeniem. Poznaj tajemnice skryte w szczelinach Asgardu!
Kim są nordyccy bogowie?
To istoty o wyjątkowych zdolnościach, nieporównywalnych z ludźmi zamieszkującymi Midgard. Bogowie dzięki swojej wiedzy, sile, przebiegłości lub umiejętnościom magicznym potrafią kształtować otaczającą ich rzeczywistość i podporządkowywać swojej woli słabsze istoty.
Najbardziej wpływowi z nich zamieszkują Asgard – złocistą krainę otoczoną wielkim murem. Dostępu do niej broni Heimdall, stojący na straży tęczowego mostu o nazwie Bifrost. Zabezpieczenia dają bogom tylko pozorną wolność od problemów dziewięciu światów. Poza murami czeka na nich wiele niebezpieczeństw.
Pierwsi bogowie skandynawscy
Na początku wszystkiego powstał Ymir, praojciec istot boskich. Następnie pojawił się Buri, uważany za pierwszego spośród Asów. Został on ojcem Borra, który spłodził Odyna – najważniejszego i najpotężniejszego z bogów nordyckich. Odyn zapoczątkował główną linię Asów, którzy stali się centralną grupą w nordyckim panteonie.
Pochodzenie Wanów, drugiej grupy bogów, nie zostało równie dobrze udokumentowane. Wiadomo jednak, że Njord jest ojcem Freyra i Freyi. Bogini ta miała męża o imieniu Odr, który według niektórych interpretacji jest samym Odynem, co może sugerować głębokie powiązania między Asami a Wanami.
Wyjątkowym przypadkiem jest Loki, który nie pochodzi z linii Asów, ani Wanów. Urodził się ze związku olbrzyma Farbautiego i Laufey, która prawdopodobnie była boginią. Ze względu na swoje pochodzenie oraz częste interakcje z Asami, Loki bywa zaliczany do ich grona, chociaż jego natura jest złożona i pełna sprzeczności.

Podział na Asów oraz Wanów, podobieństwa i różnice
Choć obie rodziny mają wiele cech wspólnych i przez większość czasu żyją w harmonii, można wskazać na pewne różnice w ich charakterystyce.
Asowie zamieszkują Asgard, tworząc zorganizowane społeczeństwo, w którym panuje porządek. Odyn, jako ich przywódca, rządzi nad resztą bogów. Hierarchia odzwierciedla społeczeństwo wikingów, gdzie każdy miał swoje określone zadania i obowiązki, a życie regulowane było umowami międzyludzkimi. Asowie utożsamiani są z takimi aspektami życia jak wojna, praworządność, surowa sprawiedliwość, a także opieka nad domem i rodziną.
Z kolei grupa zamieszkująca Wanaheim, choć równie potężna, jest bliżej związana z naturą i jej cyklami. Ich domeną są siły przyrody, płodność, miłość i magia. Wanowie żyją według zasad natury, które często różnią się od społecznych norm Asów. Praktykowali nieznaną innym magię i mieli bardziej liberalne podejście do życia, co przejawiało się między innymi w swobodniejszych relacjach miłosnych. Źródła nie wskazują również na stanowczą hierarchię władzy w tej rodzinie.
Wojna Asów z Wanami
Większość mitów, które przetrwało do czasów współczesnych opisuje neutralne, bądź przyjazne stosunki między dwiema grupami bogów. Istnieją nawet zapisy, które wspominają współpracę Asów oraz Wanów. Najbardziej znanym przykładem jest ich wspólna walka podczas Ragnaroku, czyli końca świata w mitologii nordyckiej. Zarówno „Edda starsza”, jak i „Edda młodsza” opisują jednak wielką wojnę, która podzieliła Asów oraz Wanów.

Co spowodowało konflikt?
Na długo przed powstaniem murów Asgardu, do krainy przybyła wiedźma Gullveig. Jej imię powiązane jest ze złotem i chciwością. Czasem uznawana jest za personifikację złota, oczyszczonego za pomocą wielokrotnego wytapiania. Istnieją również teorie, wedle których Gullveig, to w rzeczywistości Freya, wykorzystująca magiczny kamuflaż. Wiedźma przez długi czas zabawiała Asów za pomocą swoich zdolności, sprowadzając na nich błogosławieństwa.
Początkowo bogowie chętnie korzystali z jej umiejętności. Szybko jednak zauważyli, że pod wpływem magii zatracają wartości, takie jak honor, lojalność i praworządność. Zamiast tego zaczęły dominować egoistyczne pragnienia , które spełniali dzięki zaklęciom Gullveig.
Bogowie poróżnili się, a winą obarczyli tajemniczą wiedźmę. Wspólnie postanowili pozbawić ją życia, a następnie trzykrotnie spalić. Jednak za każdym razem Gullveig odradzała się, a jej moc wydawała się silniejsza. Wtedy miała przyjąć imię Heiðr i w pełni opanować magię nazywaną Seidr. Sztuka ta nie przetrwała w pełnej formie do współczesnych czasów. Pradawne zapisy mówią jednak, że Seidr pozwalała spoglądać w przyszłość, a nawet kształtować ją wedle swoich pragnień. Wizja ta była szczególnie zachęcająca dla Odyna.
Porywcze działania wobec Gullveig zasiały ziarno nienawiści i nieufności między Asami a Wanami. Od tej pory rody nienawidziły się, czego skutkiem była pierwsza wojna w dziejach.
Przebieg wojny
Wojna między Asami a Wanami była brutalnym i wyniszczającym konfliktem, który wstrząsnął fundamentami obu rodów. Odyn poprowadził potężną armię z Asgardu, by zaatakować Wanów w ich ojczyźnie. Jednak Wanaheim był dobrze przygotowany na inwazję i stawił zdecydowany opór.
Walka była intensywna, a zniszczenia dotknęły zarówno Asgard, jak i Wanaheim. Bitwy przyniosły ogromne straty po obu stronach, a ziemie obu rodów zostały spustoszone. Mimo wielkiego wysiłku i poświęceń, żadna ze stron nie była w stanie przechylić szali zwycięstwa na swoją korzyść.
Zmęczeni wojną przywódcy zdecydowali się uzgodnić rozejm. Zgodnie z tradycją, zawarto pokój poprzez wymianę zakładników, co miało symbolizować wzajemne zaufanie. Freya, Freyr i Njord, przedstawiciele Wanów, zostali wysłani do Asgardu, Freya natychmiast rozpoczęła nauczać magii Seidr. Natomiast Hoenir i Mimir zamieszkali w Wanaheimie. W ten sposób zwaśnione rody połączyły się, tworząc wspólny panteon bogów nordyckich. To jednak nie zakończyło sporów.

Skutki rozejmu i dalsze podziały
Wanowie upatrywali w Hoenirze zdolności przywódczych i wiązali z nim wielkie nadzieje. Po wymianie zakładników okazało się jednak, że za wszystkie rozważne rady odpowiada Mimir, natomiast Hoenir nie stanowi dla nich żadnego pożytku. Bogowie poczuli się oszukani przez Asów i natychmiast przystąpili do zemsty.
Wanowie ścięli głowę Mimira, a następnie wysłali ją z powrotem do Asgardu. Widząc to, Odyn popadł w rozpacz po stracie najmądrzejszego z doradców. Za sprawą magicznych rytuałów przywrócił jednak głowę Mimira do życia, dzięki czemu mógł ponownie korzystać z jego porad.
Po tych wydarzeniach Asowie i Wanowie ponownie spotkali się w celu negocjacji pokojowego rozwiązania sporu. Przedstawiciele rodów postanowili wspólnie splunąć do magicznego kotła. W skutek tego powstał Kvasir – bóg znający odpowiedź na każde pytanie. Jego historia jest równie złożona, dlatego poświęcimy mu osobny artykuł.
Panteon nordyckich bogów
Asowie i Wanowie tworzyli złożony i niejednoznaczny panteon nordyckich bogów. Chociaż obydwie grupy posiadały własne królestwa, małżeństwa oraz wymiany sprawiły, że ich rody uległy wymieszaniu.
Mieszkańcy Skandynawii byli politeistami, co oznacza, że czcili wiele bogów i bogiń. Ograniczona ilość źródeł sprawia, że nie jesteśmy w stanie poznać wszystkich bogów, w których wierzyli wikingowie. Przypuszcza się, że część z nadnaturalnych istot została zapomniana lub pomniejsze bóstwa zostały połączone w jedną postać. Postarajmy się zidentyfikować jak najwięcej bogów nordyckich.
Asowie
- Buri – Przodek wszystkich Asów, został wylizany z bryły lodu przez krowę o imieniu Audhumla.
- Borr – Syn Buriego, ojciec Odyna, Viliego i Ve.
- Odyn – Wszechojciec, przywódca Asów, najwybitniejszy z bogów.
- Vili i Ve – Bracia Odyna, we trójkę nadali pierwszym ludziom duszę, zmysły oraz urodę.
- Hoenir – Według teorii, może być tą samą postacią, co Vili. Jako jeden z nielicznych przetrwa Ragnarok.
- Frigg – Żona Odyna, od jej imienia pochodzi anglojęzyczna nazwa dnia tygodnia Friday (Dzień Frigg).
- Heimdall – Syn Odyna zrodzony z dziewięciu matek, strażnik Bifrostu.
- Baldur – Syn Odyna i Frigg. Jego śmierć rozpocznie Ragnarok.
- Nanna – Żona Baldura. Po jego zabójstwie umiera z żalu. Zostają ponownie złączeni w Hel.
- Forseti – Syn Baldura i Nanny, utożsamiany ze sprawiedliwością oraz łagodzeniem sporów.
- Tyr – Syn Odyna, poświęcił rękę, aby uwięzić Fenrira, od jego imienia pochodzi nazwa dnia tygodnia Tuesday.
- Hodur – Niewidomy syn Odyna, pod wpływem oszustwa zabija Baldura.
- Hermod – Syn Odyna, po śmierci Baldura udał się do Hel, jednak nie zdołał uwolnić brata.
- Bragi – Syn Odyna, bóg muzyki, poezji i sztuki, słynie z mądrości.
- Idunn – Żona Braggiego, opiekunka jabłek wiecznej młodości.
- Vidar – Syn Odyna, jego przeznaczeniem jest pomszczenie śmierci ojca i pokonanie Fenrira.
- Vali – Syn Odyna, urodzi się i dorośnie w ciągu jednego dnia, aby pomścić śmierć Baldura.
- Gefjon – bogini upraw wspierająca urodzaj.
- Thor – Syn Odyna, najpotężniejszy z wojowników, posługuje się młotem nazywanym Mjolnir.
- Sif – Żona Thora, znana z pięknych, złotych włosów, które stały się głównym tematem mitu.
- Ullr – Syn Sif. Na jego temat przetrwało niewiele źródeł. Zimą miał zastępować Odyna. Posiadał silny kult.
- Magni i Modi – Synowie Thora i Sif. Odzwierciedlają charakter ojca, zostaną obrońcami Asów po Ragnaroku.
- Thrud – Córka Thora i Sif. Według niektórych źródeł została walkirią.
Wanowie
- Njord – Prawdopodobnie pierwszy z Wanów. Opis jego postaci jest bardzo znikomy. Bóg morza i wiatru.
- Skadi – Żona Njorda, bogini narciarstwa i polowania. Mogła być również żoną Odyna i spłodzić z nim dzieci.
- Bogini bez imienia – Siostra i żona Njorda. Bóstwa mogą być również tą samą, hermafrodytyczną postacią. Z ich połączenia miały powstać bliźnięta.
- Freya – Córka Njorda. Włada potężna magią Seidr. Jej postaci poświęcono wiele mitów.
- Odr – Mąż Freyi, istnieją teorie według których był to sam Odyn.
- Hnoss i Gersemi – Ich rodzicami są Freya i Odr. Córki mogą być w rzeczywistości jedną postacią. Ich imiona oznaczają skarb lub coś drogocennego.
- Freyr – Syn Njorda. Posiadał władzę w krainie Alfheim, gdzie był cenionym przywódcą.
- Gerd – Żona Freyra, dla tego związku bóg poświęcił swój miecz, który sam walczył z olbrzymami.
Komentarze (0)