Dziki Gon przez wieki inspirował artystów, pisarzy i twórców kultury, a jego wizerunek zmieniał się w zależności od regionu i epoki. W tym artykule przyjrzymy się genezie mitu, jego przedstawieniu w mitologii nordyckiej, a także współczesnym adaptacjom w literaturze, sztuce i popkulturze.
Czym jest Dziki Gon?
Dziki Gon, znany również jako Dzikie Łowy, Dzikie Polowanie czy Dzikie Zastępy, to mityczny orszak duchów, demonów lub zmarłych, który przemierza niebo, zwykle w nocy lub podczas burzy. W Skandynawii pierwotnie Dziki Gon pojawiał się podczas obchodów święta Yule i miał mniej demoniczny charakter – był związany z cyklem pór roku i rytuałami przejścia. Z czasem, wraz z poszerzaniem wpływów chrześcijaństwa, motyw ten zaczął nabierać mrocznego znaczenia. Dziki Gon był przedstawiany jako wielkie zagrożenie, zdolne do najokrutniejszych zbrodni i symbolizujące siły chaosu.
Jak wygląda Dziki Gon?
Dziki Gon wyobrażano sobie jako szybko przemieszczający się orszak zjaw, składający się z myśliwych, zbrojnych, psów i koni, często galopujących przez niebo, lasy lub wzdłuż samotnych dróg. Towarzyszyły mu gromy, pioruny, wycie wiatru i ciemność. W różnych kulturach przewodziły mu istoty nadprzyrodzone lub postacie historyczne. Według źródeł na czele Dzikiego Gonu mogli stać władcy lub monarchowie, którzy skazani byli na wieczną tułaczkę za grzechy popełnione podczas życia. Przywódcami mogły być także duchy lub bogowie, w zależności od regionu i tradycji.
Geneza mitu o Dzikim Gonie
Geneza mitu o Dzikim Gonie nie jest jednoznaczna i rozwijała się różnorodnie w zależności od regionu. Każda kultura tworzyła własne wyobrażenia Gonu, dostosowując je do lokalnych wierzeń i tradycji. Dziki Gon był utożsamiany również z orszakiem wojowników-wilków, którzy najeżdżali i plądrowali wioski. Grabieże te miały mieć miejsce podczas pogańskiego święta Samhain, związanego z zakończeniem żniw. Współcześnie tego dnia na całym świecie odbywają się obchody Halloween. W innych miejscach motyw ten łączył się z kultem zmarłych, rytuałami przejścia i siłami natury. Mit ten ewoluował na przestrzeni wieków, nabierając coraz bardziej demonicznego charakteru, zwłaszcza pod wpływem chrześcijaństwa.
Dziki Gon w mitologii nordyckiej
W mitologii nordyckiej Dziki Gon był znany jako Oskoreia oznaczający “Jazda Asgardu” lub Oensjægeren, czyli „Łowcy Odyna”. Na jego czele stał zwykle Odyn, dosiadający ośmionogiego konia Sleipnira, ale przewodzić mogła też bogini Freya. Według innych doniesień Odyn miał przemieszczać się za pomocą wozu. Orszak składał się z duchów zmarłych i innych magicznych istot. Pojawiał się wraz z zimową wichurą, często w okresie przesilenia zimowego lub podczas burz, i zwiastował wojnę, zarazę lub inne katastrofy. W Skandynawii Dziki Gon był najczęściej słyszany, a nie widziany, a jego nadejście poprzedzała głucha cisza, po której rozlegało się ujadanie psów Odyna.
Na północy Europy Dziki Gon stanowił wyobrażenie cyklicznego polowania. Wedle przekazów Odyn zawsze przemieszczał się tą samą trasą, dlatego unikano budowania domów na nieużywanych drogach, aby uniknąć spalenia podczas Dzikich Łowów. Wedle jednej z teorii osoba napotykająca w trasie jeźdźców Odyna powinna rzucić się na ziemię. Przesąd ten może mieć swoją genezę w powszechnym przekonaniu, że osoby stojące są bardziej narażone na uderzenie pioruna podczas burzy.
Dziki Gon w Europie
Motyw Dzikiego Gonu był obecny nie tylko w Skandynawii i terenach zamieszkałych przez Słowian, ale także w innych częściach Europy – w Niemczech, Anglii, Francji czy Walii. W każdej z tych kultur orszak miał nieco inną postać i przywódcę. W Niemczech był to Wotan, w Anglii – duch lasu Hern, w Walii – bóg Gwynn ap Nudd. Wszędzie jednak Dziki Gon był postrzegany jako zagrożenie dla społeczności.
Dziki Gon w kulturze i sztuce
Motyw Dzikiego Gonu od wieków inspirował artystów, pisarzy i twórców kultury. Pojawiał się w literaturze, malarstwie, muzyce i grach komputerowych. Współczesne adaptacje tego mitu można znaleźć w wielu dziełach kultury, zarówno polskiej, jak i światowej.
Dziki Gon w książkach i grach „Wiedźmin”
W serii książek „Wiedźmin” autorstwa Andrzeja Sapkowskiego Dziki Gon pojawia się jako galopujący po niebiosach orszak widm, zwiastujący wojnę i nieszczęścia. W trzeciej części gry “Wiedźmin” Dziki Gon stanowi jeden z najważniejszych motywów fabularnych, a jego przywódca jest głównym antagonistą produkcji. Motyw ten został wykorzystany w sposób zgodny z tradycyjnymi przekazami, podkreślając jego demoniczny i katastroficzny charakter.
Dziki Gon w „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego i „Potopie” Henryka Sienkiewicza
W obu tych klasycznych dziełach polskiej literatury motyw Dzikiego Gonu nie został przedstawiony dosłownie, lecz w formie metaforycznej. W „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego oraz „Potopie” Henryka Sienkiewicza można znaleźć odwołania do grup zjaw, które przewodzą katastroficznym wydarzeniom i sprowadzają klęski.
Obraz „Wild Hunt” – autor Johann Wilhelm Cordes
Obraz „Wild Hunt” autorstwa Johanna Wilhelma Cordesa to prawdopodobnie najsłynniejsze wizualne przedstawienie Dzikiego Gonu. Malowidło ukazuje galopujący przez niebo orszak zjaw, złożony z myśliwych, psów i koni, oddając atmosferę grozy i tajemnicy. Co ciekawe, obraz nie został nigdy ukończony. Obecnie można go oglądać w Muzeum Behnhaus znajdującym się w niemieckim mieście Lubeka.
Komentarze (0)